چرا عمرها کوتاه می شود؟

شکی نیست که همه دوست دارند عمری طولانی داشته باشند. مساله طول عمر سالها مورد تحقیق و پژوهش دانشمندان پزشکی قرار گرفته و اکنون نیز یکی از مسائل مهم به شمار می رود.

یقینا اینکه می بینیم کسی عمرش طولانی می شود و یا شخص دیگری اصطلاحا جوان مرگ می شود بدون علت نیست. چرا که همه وقایع دنیا تابع علتها و معلول های خاص خودش است. همه ضعف ما اینجاست که نمی توانیم این علتها را بشناسیم و اگر پژوهشگران زیادی در طول سالهای متمادی روی این قضیه تحقیق می کنند فقط برای به دست آوردن علت طول عمر است.

اگر بخواهیم به صورت دقیق تری به این مساله نگاه کنیم باید بگوییم در جهان هستی ما دو نوع علت داریم. علت مادی و علت ماورائی یا معنوی. همانطور که علل مادی باعث پیدایش برخی معلول ها می شود، علل معنوی نیز همین تاثیر را دارست.

از آنجا که علتهای ماورای ماده ملموس نیست و با قوای حسی قابل درک و یا آزمودن نمی باشد لذا شناخت آن نیز یک علم ماورایی و معنوی می خواهد.

ائمه اطهار علیهم السلام به عنوان پرچمداران علم و تقوا و منبع علم الهی در بیانات گوناگونی زوایای علمی و علل ماورائی را برای ما بیان فرموده اند. این مسائل غالبا در روایات رسیده از ایشان تبیین شده است.

بدون شک برخی علل مادی در مساله طول عمر دخیل است که می توان منشا آن را تغذیه سالم و زندگی صحیح و آمیخته با آرامش دانست.

 پزشکان در این زمینه تحقیقات گسترده تر و مبسوط تری کرده اند که این بخش در پژوهش آنان روشن و تبیین شده است.

اما علل معنوی نیز در طول عمر ما انسانها دخیل است. همانطور که تغذیه صحیح یکی از علل طول عمر به شمار می رود، اجتناب و دوری از برخی گناهان و یا انجام برخی اعمال نیز از علل معنوی طول عمر است.

به عنوان مثال صله رحم به عنوان یکی از مهمترین و اصلی ترین این علل به شمار می رود. در روایات متعددی به این مساله اشاره شده که صله رحم باعث طول عمر می شود.

در طرف مقابل نیز برخی گناهان عمر را کوتاه می کند.

 آیه الله شیخ مجتبی تهرانی در این رابطه به روایت شریفی از امام صادق علیه السلام اشاره کرده و درباره آن توضیح می دهند.

روی عن الصادق علیه السلام قال:

«یَعِیشُ النَّاسُ بِإِحْسَانِهِمْ اَکْثَرَ مِمَّا یَعِیشُونَ بِاَعْمَارِهِمْ وَ یَمُوتُونَ بِذُنُوبِهِمْ اَکْثَرَ مِمَّا یَمُوتُونَ بِآجَالِهِمْ.» (بحارالانوار ج5 ص 140)

قبل از این‏که روایت را معنا کنم، مطلبی را تذکر می‏دهم. در معارفمان داریم: هر عملی که از ما صادر می‏شود، اثر وضعی دارد برای انسان. ولو اینکه خود انسان هم نفهمد.

برایتان مثالی می‏زنم: اگر شما یک مایعی که در ظرفی است و خیال کردی آب است و تشنه بودی و خوردی و بعد معلوم شد آب نبود بلکه خمر و مشروب الکلی بود، دانستن و ندانستن تو روی این اثری ندارد و مست می‏شوی؛ این مستی را اثر وضعی می‏گویند. چه بدانی، چه ندانی، این خوراک، این اثر را دارد.

 البتّه احکام شرعی بحث دیگری است و چون نمی‏دانستی جهنّم ندارد. این مطلب ‏را گفتم تا بدانید اثر وضعی یعنی چه؟

هر عملی که در این عالم انجام می‏دهیم، اثر وضعی دارد و روی عمر ما اثر می گذارد، مهم این است.

یک سنخ اعمال روی عمر انسان اثر می‏گذارند. چطور؟ این سنخ اعمال تقدیرهای عمر، که خدا تقدیر فرموده را تغییر می‏دهند. این‏ حرف‏ها بسیار مهم‏اند.

 در روایات داریم که یک سنخ از اعمال، موجب طول عمر می‌شوند. پای منبرها شنیده‏اید دیگر. حالا من می‏خواهم کامل برایتان توضیح دهم. مثلاً فرض کنید صله رحم مستحب است، روایات می‏گویند: طول عمر می‏آورد.

اگر عمر من مشخّص است، طول عمر یعنی چه؟ معلوم می‌شود، با عمل خودم تغییر می‏کند. می‏توانم با یک سنخ اعمال طولانی‏اش کنم و از آن طرف می‏توانم کوتاهش کنم. چگونه؟ مثال می‌زنم. در روایات داریم، نعوذ بالله، «زِنا» موت فُجأه می‌آورد. بسیاری از سکته‏ها به خاطر چیست؟ رواج زنا در جامعه.

حالا می‏روم سراغ روایت. «یَعِیشُ النَّاسُ بِإِحْسَانِهِمْ اَکْثَرَ مِمَّا یَعِیشُونَ بِاَعْمَارِهِمْ»، طول عمر زندگی مردم به سبب اثر وضعی احسان‏ها و نیکوکاری‏هایی که می‏کنند، بیشتر است از طول زندگی آن‏ها به اعمار؛ یعنی مقدّراتشان در عمر.

 «وَ یَمُوتُونَ بِذُنُوبِهِمْ اَکْثَرَ مِمَّا یَمُوتُونَ بِآجَالِهِمْ»، از آن‏طرف مرگ انسان‏ها به سبب گناهانشان بیشتر است از مرگ آن‏ها به سبب مقدّراتشان.

یعنی زندگی‏هایی که در دنیا به سبب عمل نیک می‏شود و مرگ‏هایی را که به سبب عمل زشت و گناه به وجود می‏آیند، بیشترند از آن چیزی که از نظر عمر برایت مقدّر شده است.

در ادامه سخنان آیه الله تهرانی به صورت فهرست وار به برخی از این عوامل که در قرآن کریم و یا روایات ما بدان تصریح شده، اشاره ای گذرا خواهیم کرد.

از عللی که در طول عمر انسان اثرگذار است می توان به این موارد اشاره کرد: صدقه – خوش همسایگی – رعایت نظافت دستان -  صله رحم – اخلاق نیکو – گناه نکردن

همچنین برخی علل و عواملی که در کوتاهی عمر انسان موثر است اینگونه بیان شده: خشم و غضب الهی – آزار و اذیت پدر و مادر – قطع رحم – قسم دروغ – زنا – ظلم و ستم

منابع:

خبرگزاری فارس

پایگاه ذی طوی

مشكاة الأنوار فی غرر الأخبار

سخنان جاویدان امام در طب

منتخب میزان الحکمة شماره 2539

کافی

تحف العقول

میزان الحکمه

اصول کافی

تحف العقول، همان

میزان الحکمه

غررالحکم

سوره نو